La reutilización hotelera del patrimonio monástico gallego

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/ceg.2017.130.12

Palabras clave:

patrimonio, rehabilitación, Santo Estevo de Ribas de Sil, Santa María de Aciveiro, San Clodio de Leiro, San Vicente do Pino, San Francisco de Valdedeus

Resumen


La recuperación de monumentos mediante la asignación de nuevos usos distintos a los originales es una práctica cada vez más frecuente en la gestión del patrimonio arquitectónico. También es cada vez mayor el número de establecimientos hoteleros localizados en edificios de gran valor histórico y/o artístico. El origen de esta actividad se remonta a principios del siglo XX con el nacimiento de una conciencia sobre la importancia que poseía el patrimonio para la floreciente industria turística. La creación estatal de una red variada de alojamientos dio lugar a un tipo de hotel que se instalaría en edificaciones ruinosas que una vez rehabilitadas recuperarían su utilidad, logrando así armonizar la salvaguarda del patrimonio monumental español con el impulso del turismo. Esta práctica se extendió rápidamente por todo el país, y también por Galicia. Este trabajo viene a completar una parte importante del estudio sobre el impacto del turismo y la gestión cultural en la conservación del patrimonio histórico-artístico gallego: mediante el análisis de cinco monumentos religiosos rehabilitados como establecimientos hoteleros comprobaremos cómo el abandono del inmueble supone el inicio de su inevitable ruina, demostrándose que la opción de un nuevo uso se presenta como la mejor garantía para su supervivencia, entendiendo este acto desde la capacidad del monumento de estar vivo y de participar en la sociedad del momento. [gl] A recuperación de monumentos mediante a asignación de novos usos distintos aos orixinais é unha práctica cada vez máis frecuente na xestión do patrimonio arquitectónico. Tamén é cada vez maior o número de establecementos hoteleiros localizados en edificios de gran valor histórico e/ou artístico. A orixe desta actividade remóntase a principios do século XX co nacemento dunha conciencia sobre a importancia que posuía o patrimonio para a florecente industria turística. A creación estatal dunha rede variada de aloxamentos deu lugar a un tipo de hotel que se instalaría en edificacións ruinosas que unha vez rehabilitadas recuperarían a súa utilidade, logrando así harmonizar a salvagarda do patrimonio monumental español co pulo do turismo. Esta práctica estendeuse rapidamente por todo o país, e tamén por Galicia. Este traballo ven completar unha parte importante do estudo sobre o impacto do turismo e a xestión cultural na conservación do patrimonio histórico-artístico galego: mediante a análise de cinco monumentos relixiosos rehabilitados como establecementos hostaleiros comprobaremos como o abandono do inmoble supón o inicio da súa inevitable ruína, demostrándose que a opción dun novo uso preséntase como a mellor garantía para a súa supervivencia, entendendo este acto desde a capacidade do monumento de estar vivo e de participar na sociedade do momento.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Alonso Fernández, Pedro y Castro Nieto, Francisco, Plan director del convento de San Francisco en Santiago de Compostela, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 2002/083. Vigo, 2001.

Alonso Montero, José María, Plan director del monte de San Vicente do Pino en Monforte de Lemos, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1998/271. Lugo, 1998.

Bayón Mariné, Fernando (dir.), 50 años del turismo español. Un análisis histórico y estructural, Madrid, Centro de Estudios Ramón Areces, 1999.

Bouzas Cavada, Manuel y Martínez Quinteiro, David, Proyecto básico y de ejecución de rehabilitación del monasterio de San Clodio do Ribeiro de Avia, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1996/026. Incluye modificados (1998/091 y 1998/318) y obras complementarias (1998/184). Vigo, 1996-1998.

Campanero García, Arturo y Costa Buján, Pablo, Proyecto básico de reforma interior del ala oeste del convento de San Francisco, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1984/056. Santiago de Compostela, 1984.

Cano Lasso, Julio, de la Joya, Rafael y Moreno Barberá, Fernando, “Hostal de los Reyes Católicos en Santiago de Compostela”, Revista Nacional de Arquitectura, 156 (1954), págs. 3-24.

Carnero Rodríguez, César, Informe patológico de la iglesia de San Vicente do Pino de Monforte de Lemos (Lugo): Fábrica y conjunto de bienes muebles, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 2007/331. Lugo, 2007.

Castro y Castro, Manuel de, La provincia franciscana de Santiago. Ocho siglos de historia, Santiago de Compostela, Liceo Franciscano, 1983.

Castro Fernández, Belén M., Francisco Pons - Sorolla y Arnau, Arquitecto - Restaurador: Sus Intervenciones en Galicia (1945-1985), Tesis doctoral, Santiago de Compostela, Facultad de Geografía e Historia, 2008.

Collarte Rodríguez, Luis, Proyecto básico y de ejecución de terminación de la restauración para la hospedería del monasterio de Acibeiro, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 2002/266. Incluye complementario (2003/386). A Coruña, 2002-2003.

Duro Peña, Emilio, El monasterio de San Esteban de Ribas de Sil, Orense, Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijoo, 1977.

Duro Peña, Emilio y José Platero Paz, Historia, arte y entorno del Monasterio de Ribas de Sil, Ourense, Caixa Ourense, 1990.

Eslava Galán, Juan y Ontañón, Francisco, Paradores históricos, Barcelona, Lunwerg Editores, 1997.

Estévez Martínez, Ildefonso, Proyecto básico de rehabilitación de San Clodio de Leiro para escuela de capacitación agraria y otros usos, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1991/028. Leiro, 1994.

Fernández Fuster, Luis, Introducción a la teoría y técnica del turismo, Madrid, Alianza Editorial, 1989.

Fernández-Cuenca Gómez, Carlos, Proyecto básico y de ejecución de Parador de Turismo en Monforte de Lemos, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1999/263. Madrid, 2000.

Fontenla Sanjuan, Concepción, “San Esteban de Ribas de Sil en el origen de la restauración actual en Galicia. Polémica y restauración, Loggia, 7 (1999), págs. 20-27.

Freixedo Alemparte, Alfredo y Suances Pereiro, Javier, Proyecto básico y de ejecución de rehabilitación del monasterio de San Esteban de Ribas de Sil para uso hotelero, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1999/216. Incluye fase posterior (2000/015). Ourense, 2000.

Freixedo Alemparte, Alfredo; Suances Pereiro, Javier y Vecoña Pérez, Manuel, Proyecto básico y de ejecución de obras de intervención en el monasterio de San Esteban de Ribas de Sil, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1986/011. Incluye reformados (1988/016) y fases posteriores (1989/015). Ourense, 1986.

García Álvarez, Manuel Rubén, “En torno a los orígenes del Monasterio de San Vicente del Pino”, Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 5, 37-38 (1952), págs. 80-90.

González Moreno-Navarro, Antonio, “De la reutilización indiscriminada al uso sensato de los monumentos”, en VIII Cursos Monográficos sobre el Patrimonio Histórico, Reinosa, Universidad de Cantabria, 1997, págs. 281-299.

Goy Diz, Ana, O mosteiro de San Clodio de Leiro, Ourense, Fundación Caixa Galicia, 2005.

“La obra del parador de Monforte causa destrozos en el conjunto monumental”, La Voz de Galicia, 18 de marzo de 2002.

Lavaur, Luis, “Turismo de entreguerras (1919-1939)”, Estudios Turísticos, 68 (1980), págs. 3-36.

López Ferreiro, Antonio, Compendio de la historia del monasterio de San Clodio del Ribeiro de Avia, Santiago de Compostela, 1895.

Lorenzo Aspres, Alberta, Intervencións no patrimonio galego para a industria hostaleira, A Coruña, Universidade da Coruña, 2014.

Lucas Álvarez, Manuel, El monasterio de San Clodio do Ribeiro en la Edad Media: Estudio y documentos, Sada, Edicións O Castro, 1996.

Manzano Monis, Julián L., Osuna Fajardo, José y Valverde Viñas, Jesús, Proyecto de consolidación y reforma del Hospital de Santiago de Compostela para su adaptación a Parador de Turismo y Albergue de Peregrinos. Archivo Histórico Universitario de Santiago de Compostela, legajo 1952-1971. Madrid, 1952.

Méndez Forte, Rosa, “El monasterio de San Esteban de Ribas de Sil”, en La conservación de los monumentos arquitectónicos de Galicia (1840-1940), Ferrol, Émbora Editorial, 2010, págs. 568-581.

Menéndez Robles, María Luisa, El Marqués de la Vega Inclán y los orígenes del turismo en España, Madrid, Secretaría General de Turismo, 2006.

Moure Mariño, Luis, Apuntes para la historia de Monforte de Lemos, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1997.

Muñoz Cosme, Alfonso, La conservación del patrimonio arquitectónico español, Madrid, Instituto de Conservación y Restauración de Bienes Culturales, Madrid, 1989.

Nogales Basarrate, Trinidad, “Parador Vía de la Plata. Mérida”, Revista de Arqueología, 98 (1989), págs. 46-68.

Otero Pedrayo, Ramón y Germán Vázquez Rodríguez-Sueiro, Historia de Monforte y su Tierra de Lemos, León, Editorial Everest, 1990.

Pellejero Martínez, Carmelo, “La promoción del turismo en España durante la primera mitad del siglo XX: el papel del Estado”, Información Comercial Española, 730 (1994), págs. 127-146.

Pita Andrade, José Manuel, Monforte de Lemos, Santiago de Compostela, Bibliófilos Gallegos, 1952 (Colección Obradoiro, V).

“Qué es un Parador Museo”, Paradores, 23 (2009), págs. 5-9.

Radio Televisión Española, Nuevo Parador Nacional ‘Casa del Barón’: una realización de la Dirección General de Turismo en Pontevedra, Galicia. Documento consultado en la Filmoteca Española, con la referencia NOT N 629 A. Madrid, 1955.

Rivera Blanco, Javier, “El debate sobre la pertinencia de los nuevos usos en la reciente historia de la restauración”, en VIII Cursos Monográficos sobre el Patrimonio Histórico, Reinosa, Universidad de Cantabria, 1997, págs. 263-277.

Rivera Blanco, Javier, De varia restauratione, Madrid, Abada, 2008.

Rodríguez Abilleira, Jaime, Proxecto piloto para a rehabilitación integral do Mosteiro de Acibeiro. Forcarei - Terra de Montes, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1992/163. Pontevedra, 1992.

Rodríguez Fraíz, Antonio, O mosteiro de Aciveiro. Terra de Montes, Pontevedra, Diputación de Pontevedra, 2005.

Seoane López, Luis, “Una hospedería de lujo”, Galicia Emigrante, 4 (1954), pág. 1.

Suances Pereiro, Javier, Proyecto básico y de ejecución de obras de intervención en el monasterio de San Clodio en Leiro, Archivo de la Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, referencia 1991/006. Ourense, 1990.

Ulled Merino, Antonio, La recuperación de edificios históricos para usos turísticos. La experiencia española, Madrid, Tecniberia, 1986.

Vaquero Díaz, Beatriz, “Fontes documentais para o estudio do Mosteiro de Santa María de Acibeiro do Arquivo da Catedral de Ourense”, en II Congreso Internacional sobre el Císter en Galicia y Portugal, Ourense, Xunta de Galicia, 1999, págs. 951-994.

Vázquez Núñez, Arturo, “El monasterio de Ribas de Sil”, Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Orense, 15 (1900), págs. 261-280.

Descargas

Publicado

2017-12-30

Cómo citar

Lorenzo Aspres, A. (2017). La reutilización hotelera del patrimonio monástico gallego. Cuadernos De Estudios Gallegos, 64(130), 431–465. https://doi.org/10.3989/ceg.2017.130.12

Número

Sección

Artículos