Habelos, hainos. Detección remota de indicios arqueolóxicos mediante fotografía aérea e Lidar en castros de Galicia

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/ceg.2021.134.01

Palabras clave:

Arqueología aérea, Fotografía aérea, Lidar, Castros, Edad del Hierro, Galicia, Arqueoloxía aérea, Idade do Ferro

Resumen


Hay varios factores que explican que la llamada “arqueología aérea” haya tenido un desarrollo muy escaso en Galicia. Hoy en día, la creciente disponibilidad de conjuntos de datos de acceso público (ortofotografías, imágenes de satélite, Lidar) está cambiando este panorama. En este artículo repasamos esos factores y presentamos múltiples indicios de nuevos elementos arqueológicos que han sido identificados en el entorno de un amplio conjunto de castros en las provincias de A Coruña y Lugo. Entre los más de mil elementos identificados hay posibles estructuras enterradas en el entorno de esos castros (fosos, posibles caminos, restos de parcelas...), trazas de los sistemas defensivos e incluso un par de docenas de posibles nuevos castros. Todos estos hallazgos, que se produjeron de forma inicialmente casual y usando solo datos públicos de propósito general, justifican la potencialidad de desarrollar proyectos en esta dirección mediante el uso de plataformas, sensores y planificaciones de toma de imágenes específicamente diseñados con la finalidad de documentar elementos arqueológicos.

[gl] Varios factores explican que a chamada “arqueoloxía aérea” teña tido moi pouco desenvolvemento en Galicia. Porén, a crecente dispoñibilidade de fontes de información de acceso público (ortofotografías, imaxes de satélite, Lidar) está a mudar este panorama. Neste artigo repasamos eses factores e presentamos múltiples indicios de novos elementos arqueolóxicos que foron identificados na contorna dun amplo conxunto de castros nas provincias de A Coruña e Lugo. Entre os máis de mil elementos identificados hai posibles estruturas soterradas na contorna dos castros (foxos, posibles camiños, restos de parcelas...), trazas de partes dos sistemas defensivos hoxe desaparecidas e mesmo un par de ducias de posibles novos castros. Todos estes achados, que foron feitos de forma inicialmente casual e usando só datos públicos de propósito xeral, xustifican a potencialidade de desenvolver proxectos nesta dirección mediante o uso de plataformas, sensores e planificacións de toma de imaxes especificamente deseñados coa finalidade de documentar elementos arqueolóxicos.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Brooke, Christopher, e Clutterbuck, Ben, "Mapping Heterogeneous Buried Archaeological Features Using Multisensor Data from Unmanned Aerial Vehicles", Remote Sensing, 12, 1, 41 (2020), páxs. 1-31. https://doi.org/10.3390/rs12010041

Campana, Stefano, "Drones in Archaeology. State-of-the-Art and Future Perspectives", Archaeological Prospection, 24, 4 (2017), páxs. 275-96. https://doi.org/10.1002/arp.1569

Campana, Stefano, Mapping the Archaeological Continuum. Filling "Empty" Mediterranean Landscapes, New York, Springer, 2018. https://doi.org/10.1007/978-3-319-89572-7_5

Costa-García, José Manuel, "Asentamientos militares romanos en el Norte Peninsular: aportes de la fotografía aérea histórica, la fotografía satelital y el LiDAR aéreo", Férvedes, 8 (2015), páxs. 35-44.

Costa-García, José; Fonte, João, e Gago, Manuel, "The Reassessment of the Roman Military Presence in Galicia and Northern Portugal through Digital Tools: Archaeological Diversity and Historical Problems", Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 19 (2019), páxs. 17-49.

Cowley, David; Ferguson, Lesley, and Williams, Allan, "The Aerial Reconnaissance Archives: A Global Aerial Photographic Collection", en W. Hanson e I. Oltean (eds.), Archaeology from Historical Aerial and Satellite Archives, New York, Springer, 2013, páxs. 13-30. https://doi.org/10.1007/978-1-4614-4505-0_2

Currás Refojos, Brais, Las sociedades de los castros entre la Edad del Hierro y la dominación de Roma: estudio del paisaje del Baixo Miño, Madrid, CSIC, 2019 (Biblioteca Praehistorica Hispana, 35).

Delibes de Castro, Germán; García García, Marcos; Olmo Martín, Julio del, e Santiago Pardo, Jorge de, Recintos de Fosos Calcolíticos Del Valle Medio Del Duero: Arqueología Aérea y Espacial, Valladolid, Universidad de Valladolid, 2014.

Greco, Catriel, "Photogrammetric Survey with UAV of Strategic Villages of Yocavil (Catamarca, Argentina)", en Alina Álvarez Larrain e Catriel Greco (eds.), Political Landscapes of the Late Intermediate Period in the Southern Andes, New York, Springer, 2018, páxs. 35-60. https://doi.org/10.1007/978-3-319-76729-1_3 PMid:29447888

Hesse, Ralf, "LiDAR-Derived Local Relief Models - a New Tool for Archaeological Prospection", Archaeological Prospection, 17, 2 (2010), páxs. 67-72. https://doi.org/10.1002/arp.374

Hesse, Ralf, "The Changing Picture of Archaeological Landscapes: Lidar Prospection over Very Large Areas as Part of a Cultural Heritage Strategy", en Rachel Opitz e Dave Cowley (eds.), Interpreting Archaeological Topography. Airborne Laser Scanning, 3D Data and Ground Observation, Oxford, Oxbow Books, 2013, páxs. 171-183. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1dqdz.19

Hill, Austin Chad; Laugier, Elise Jakoby, e Casana, Jesse, "Archaeological Remote Sensing Using Multi-Temporal, Drone-Acquired Thermal and Near Infrared (NIR) Imagery: A Case Study at the Enfield Shaker Village, New Hampshire", Remote Sensing, 12, 4 (2020). https://doi.org/10.3390/rs12040690

James, Katherine; Nichol, Caroline J.; Wade, Tom; Cowley, Dave; Gibson Poole, Simon; Gray, Andrew, e Gillespie, Jack, "Thermal and Multispectral Remote Sensing for the Detection and Analysis of Archaeologically Induced Crop Stress at a UK Site", Drones, 4, 4 (2020). https://doi.org/10.3390/drones4040061

Kokalj, Žiga, e Hesse, Ralf, Airborne Laser Scanning Raster Data Visualization. A Guide to Good Practice, Ljubljana, Založba ZRC, 2017. https://doi.org/10.3986/9789612549848

Kokalj, Žiga, e Somrak, Maja, "Why Not a Single Image? Combining Visualizations to Facilitate Fieldwork and On-Screen Mapping", Remote Sensing 11, 7 (2019). https://doi.org/10.3390/rs11070747

Márquez Romero, José Enrique, e Jiménez Jáimez, Víctor, Recintos de Fosos: Genealogía y Significado de Una Tradición En La Prehistoria Del Suroeste de La Península Ibérica (IV-III Milenios AC), Málaga, Universidad de Málaga, 2010.

Musson, Chris; Palmer, Rog, e Campana, Stefano, Flights Into The Past. Aerial Photography, Photo Interpretation and Mapping for Archaeology. Aerial Archaeology Research Group, Heidelberg University Library, 2013 (Occasional Publication No. 4).

Orejas Saco del Valle, Almudena, Del Marco Geográfico a la Arqueología del Paisaje. La aportación de la Fotografía Aérea, Madrid, CSIC, 1995 (Monografías, 15).

Parcero-Oubiña, César, "Aerial Archaeology in Spain: Out of the Closet?", AARG News, the Newsletter of the Aerial Archaeology Research Group, 52 (2016), páxs. 12-14.

Parcero-Oubiña, César e Nión-Álvarez, Samuel. "Forms of settlement inequality over space. A GIS-based method for measuring differences among settlements", Journal of Archaeological Science: Reports, 35, 102739 (2021). https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2020.102739

Piay Augusto, Diego; Cano Pan, Juan Antonio, e Naveiro López, Juan, "La construcción anular y el enclos de Ventosiños (Coeses, Lugo). Estudio preliminar de un conjunto del Bronce Final", Zephyrus, 76 (2015), páxs. 57-76. https://doi.org/10.14201/zephyrus2015765776

Ruiz Sabina, Juan Ángel; Gallego Valle, David; Peña Ruiz, Cristina; Molero García, Jesús Manuel, e Gómez Laguna, Antonio, "Aerial Photogrammetry by Drone in Archaeological Sites with Large Structures. Methodological Approach and Practical Application in the Medieval Castles of Campo de Montiel." Virtual Archaeology Review, 6, 13 (2015), páxs. 5-19. https://doi.org/10.4995/var.2015.4366

Salgado Carmona, José Ángel, Quirós, Elia, Mayoral, Victorino e Charro, Cristina, "Assessing the Potential of Multispectral and Thermal UAV Imagery from Archaeological Sites. A Case Study from the Iron Age Hillfort of Villasviejas Del Tamuja (Cáceres, Spain)", Journal of Archaeological Science: Reports, 31 (2020), 102312. https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2020.102312

Sánchez-Palencia, Francisco Javier, e Orejas Saco del Valle, Almudena, "Fotointerpretación Arqueológica: El Estudio Del Territorio", en Assució Vila (ed.), Arqueología, Madrid, CSIC, 1991 (Nuevas Tendencias, 19), páxs. 1-22.

Sánchez Pardo, José Carlos, e Fumadó Ortega, Iván, "Aerial Archaeology in Spain: Historiography and Expectations", en Stefano Campana e Maurizio Forte (eds.), From Space to Place. 2nd International Conference on Remote Sensing in Archaeology, Oxford, BAR International Series, 2006, páxs. 65-71.

Stichelbaut, Birger; Bourgeois, Jean; Saunders, Nick, e Chielens, Piet, Images of Conflict: Military Aerial Photography and Archaeology, Newcastle-upon-Tyne, Cambridge Scholars Publishing, 2009.

Trevín Pita, Vanesa (ed.), O Castro de Doade. Unha fortificación da Idade de Ferro no corazón do Deza, Lalín, A Formiga Rabicha, 2019.

Wilson, David Raoul, Air Photo Interpretation for Archaeologists, London, Batsford, 1982.

Descargas

Publicado

2021-07-22

Cómo citar

Parcero-Oubiña, C. . (2021). Habelos, hainos. Detección remota de indicios arqueolóxicos mediante fotografía aérea e Lidar en castros de Galicia. Cuadernos De Estudios Gallegos, 68(134), 15–45. https://doi.org/10.3989/ceg.2021.134.01

Número

Sección

Artículos