Los plateros de la catedral de Santiago de Compostela en la primera mitad del siglo XIX

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/ceg.2020.133.06

Palabras clave:

platería, gremios, plateros, catedral de Santiago, documentación, pratería, gremios prateiros

Resumen


El objetivo de este trabajo es aportar una serie de datos acerca de los plateros oficiales de la fábrica compostelana en la primera mitad del siglo XIX, de los que hasta ahora se desconoce prácticamente todo. Nuestra metodología se ha centrado en un vaciado de fuentes del Archivo de la Catedral de Santiago y el Archivo Histórico Universitario, contrastadas con la bibliografía pertinente, para rescatar los nombres de los cuatro plateros que realizaron obras y conservaron la plata existente en la fábrica en dicha centuria. De este modo hemos sido capaces de comparar esta información con la correspondiente a la segunda mitad, mucho más numerosa e interesante, certificando la gran diferencia entre la primera y la segunda parte del siglo. En el periodo cronológico que abarca este artículo podemos comprobar que el cargo de platero oficial fue inestable, y apenas se realiza obra nueva, realidad que contrasta con la gran importancia que sabemos que alcanzaron los plateros de las últimas décadas del ochocientos. [gl] Obxectivo deste traballo é aportar unha serie de datos sobre os prateiros oficiais da fábrica compostelá na primeira metade do século XIX, dos que até agora se descoñece practicamente todo. A nosa metodoloxía centrouse nun baleirado de fontes do Arquivo da Catedral de Santiago e o Arquivo Histórico Universitario, contrastadas coa bibliografía pertinente, para rescatar os nomes dos catro prateiros que realizaron obras e conservaron a prata existente na fábrica en dita centuria. Deste xeito fomos capaces de comparar a información coa correspondente da segunda metade, moito máis numerosa e interesante, certificando a gran diferenza entre a primeira e a segunda parte do século. No período cronolóxico que abarca este artigo podemos comprobar que o cargo de prateiro oficial foi inestábel, e apenas se realiza obra nova, realidade que contrasta coa gran importancia que sabemos que alcanzaron os prateiros das últimas décadas.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Bailly-Baillière, Carlos, Anuario-almanaque del comercio, de la industria, de la magistratura y de la administración, Madrid, Carlos Bailly-Baillière, 1879-1911.

Barral Iglesias, Alejandro, "El Museo y el Tesoro", en Xosé Manuel García Iglesias (dir.), A Catedral de Santiago de Compostela, Laracha, Xuntanza, 1993, págs. 459-535.

Barreiro Fernández, Xosé Ramón, "De la tutela eclesiástica a los inicios de la andadura burguesa (1808-1875)", en Emelindo Portela Silva (dir.), Historia de la Ciudad de Santiago de Compostela, Santiago, Concello de Santiago, 2003, págs. 433-475.

Barriocanal López, Yolanda, "Las ordenanzas de los plateros compostelanos del año 1786", Minius, 2-3 (1993-1994), págs. 149-156.

Bouza Brey, Joaquín, Platería civil compostelana hasta finales del siglo XIX, Santiago de Compostela, Instituto Padre Sarmiento de Estudios Gallegos, 1962.

Canedo Barreiro, María, "Oraciones en plata: estudio de la obra inédita de Jacobo Pecul Montenegro", Cuadernos de Estudios Gallegos, vol. 62, núm. 128 (2015), págs. 141-173. https://doi.org/10.3989/ceg.2015.128.05

Cardeso Liñares, José, El arte en el valle de Barcala, siglo XVI al XX, 5 vols., Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 1900.

Couselo Bouzas, José, Galicia artística en el primer tercio del siglo XIX, Santiago de Compostela, Instituto Teológico Compostelano, 2005 [edición original: Santiago de Compostela, 1933].

Filgueira Valverde, José, El Tesoro de la Catedral Compostelana, Santiago de Compostela, Bibliófilos Galegos, 1959, pág. 81.

García Martínez, Carlos, et al., Exposición galega de 1909: conmemoración do 1o centenario Exposición Regional Gallega, Santiago de Compostela, Consorcio de Santiago, 2010.

Herrero Martín, María Jesús, La orfebrería en las parroquias compostelanas: catalogación, Universidade de Santiago de Compostela, 1987 [tesis de licenciatura inédita].

López Añón, Eva María, Arte religioso en el arciprestazgo de Nemancos (A Coruña). Siglos XVII-XX. Arte mueble, 2008 [tesis de doctorado inédita].

López Ferreiro, Antonio, Historia de la Santa Apostólica Metropolitana Iglesia de Santiago de Compostela, tomo X, Santiago de Compostela, Seminario Conciliar Central, 1908.

López Vázquez, José Manuel, "Orfebrería compostelana: la evolución de las cruces parroquiales en la segunda mitad del siglo XVIII y el primer tercio del siglo XIX", Cuadernos de Estudios Gallegos, t. 32, núm. 96-97 (1981), págs. 517-523.

López Vázquez, José Manuel, "Tipologías de la orfebrería religiosa gallega", en Ramón Taboada Vázquez (dir.), Actas del curso de orfebrería y arquitectura religiosa 'Oro, plata y piedra para la escena sagrada en Galicia', A Coruña, Asociación de Amigos de la Colegiata y Museo de Arte Sacro, 1994, págs. 91-127.

Louzao Martínez, Francisco, Catálogo del Museo de Arte Sacro de La Coruña, Barcelona, Dúplex, 1993.

Mera Álvarez, Irene, La catedral de Santiago en la época contemporánea: arte y arquitectura (1833-1923), Santiago de Compostela, Consorcio de Santiago, 2011.

Molist Frade, Beatriz, La orfebrería religiosa de los siglos XVII-XIX en la ciudad de La Coruña: Catalogación, Universidade de Santiago de Compostela, 1986 [tesis de licenciatura inédita].

Peláez Ruiz, Andrés, La organización corporativa de los plateros coruñeses a finales del siglo XVIII, A Coruña, Diputación Provincial da Coruña, 1994.

Pérez Piñeiro, María Isabel, Aportación documental al estudio histórico-artístico del arciprestazgo de Ponte Beluso, Universidade de Santiago de Compostela, 1997 [tesis de licenciatura inédita].

Pérez Piñeiro, María Isabel, "Aportación documental al estudio histórico-artístico del arciprestazgo de Ponte Beluso", Cuadernos de Estudios Gallegos, vol. 47, núm. 113 (2000), págs. 263-304. https://doi.org/10.3989/ceg.2000.v47.i113.164

Pérez Varela, Ana, Vida y obra del platero compostelano Ricardo Martínez Costoya, Universidade de Santiago, 2015 [tesis de licenciatura inédita].

Pérez Varela, Ana, "Obras de platería de José Losada para la catedral de Santiago de Compostela: Fuentes para su estudio y análisis de las piezas", en Jesús Rivas Carmona (ed.), Estudios de platería San Eloy, Murcia, Universidad de Murcia, 2015, págs. 505-522.

Pérez Varela, Ana, "Piezas de Ricardo Martínez Costoya en la colección de platería de la catedral de Santiago de Compostela", en Rosa Margarita Cacheda Barreiro y Carla Fernández Martínez (eds.), Del taller al museo. Estudios sobre historia del arte, patrimonio y museología en Galicia, Santiago, Andavira, 2016, págs. 237-257.

Pérez Varela, Ana: "Una aproximación a la figura del platero compostelano José Losada de Dios (ca. 1817-1887)", en María del Mar Albero Muñoz y Manuel Pérez Sánchez (eds.), 'Yngenio e arte': elogio, fama y fortuna de la memoria del artista, Murcia, Fundación Universitaria Española, 2018, págs. 675-696.

Quijada Morandeira, Benedicto José, Las obras en la Catedral de Santiago desde 1751 a 1800. Aportación documental, Santiago de Compostela, Deputación da Coruña, 1997.

Riera Solanich, Eduardo, Guía práctica de industria y comercio de España, Barcelona, Centro de propaganda mercantil, 1901-1911.

Reiriz Figueiras, María Dolores, Aportación documental al estudio histórico artístico del arciprestazgo de Postmarcos de Abaixo (siglos XVI-XX), Universidade de Santiago de Compostela, 1988 [tesis de licenciatura inédita].

Vasconcelos e Sousa, Gonzalo, A arte da prata no Porto: 1750-1810, 4 vols., Universidade de Porto, 2002 [tesis de doctorado].

Vasconcelos e Sousa, Gonzalo, A ourivesaria da prata em Portugal e os mestres portuenses. História e Sociabilidade (1750-1810), Porto, Fundação Eng. Antonio Almeida, 2004.

Vasconcelos e Sousa, Gonzalo, A joalharia en Portugal no século XIX, Porto, Universidade do Porto, 2006.

Vigo Trasancos, Alfredo, "Transformación, utopía y redescubrimiento. La catedral desde el barroco a nuestros días", en Manuel Núñez Rodríguez (ed.), Santiago, la catedral y la memoria del arte, Santiago de Compostela, Consorcio de Santiago, 2000, págs. 187-242.

Villares Paz, Ramón, Historia de Galicia, Vigo, Galaxia, 2016.

Yzquierdo Peiró, Ramón, Los tesoros de la Catedral de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, Teófilo Edicións-Consorcio de Santiago, 2017. https://doi.org/10.5209/eiko.73568

Descargas

Publicado

2020-06-30

Cómo citar

Pérez Varela, A. (2020). Los plateros de la catedral de Santiago de Compostela en la primera mitad del siglo XIX. Cuadernos De Estudios Gallegos, 67(133), 163–191. https://doi.org/10.3989/ceg.2020.133.06

Número

Sección

Artículos