Characterization of Domestic Cooking Spaces of the Roman Period in Galicia
DOI:
https://doi.org/10.3989/ceg.2021.134.02Keywords:
Gallaecia, Roman period, Roman house, kitchen, bread kiln and firesideAbstract
This study aims to characterize the cooking spaces of Roman houses in the present-day territory of Galicia, gathering information from a total of forty domestic spaces with cooking facilities, from sites with different typologies. Furthermore, seven cases were analysed individually in detail, including some unpublished sites. Finally, by combining the data from the catalogue and the individual cases, the examples of cooking areas are discussed in relation to the other domestic spaces of the dwellings, as well as their interior layout and the major elements that comprise them. The results reveal the existence of multifunctional spaces, where different tasks are carried out, such as food preparation, bread baking and textile activities. They are complex spaces, connected to the rest of the house, but with specific criteria, that guarantee their hygiene and safety. This work offers a new outlook on the issue, endorsed by a new interpretation of the archaeological data, that distances itself from previous stereotypes regarding these kinds of Roman domestic spaces.
Downloads
References
Acuña Piñeiro, Ángel; Pérez Losada, Fermín e Paz Lobeiras, Rosa María, "Nuevas aportaciones al Vigo romano", en Congreso Internacional "As orixes da cidade no Noroeste Hispánico", comunicación oral non publicada en actas, 1996.
Alcorta Irastorza, Enrique, LVCVS AVGVSTI II. Vol. 2. Cerámica común romana de cocina y mesa hallada en las excavaciones de la ciudad, A Coruña, Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2001 (Catalogación arqueolóxica e artística de Galicia).
Barba Seara, Carlos Hugo e Pérez López, David, "O castro de Armea e a súa evolución na cultura castrexa: intervencións arqueolóxicas 2011 a 2014", Boletín Auriense, 46 (2016), páxs. 59-102.
Barreiro Barral, José, "Por tierras de Céltigos: Grandimirum o Brandomil", La Voz de Galicia (07-11-1972).
Bartolomé Abraira, Roberto; Alcorta Irastorza, Enrique e Santamaría Gámez, Guillermo, "Escavación arqueolóxica en área dos soares núms. 68-70 da rúa Nova en Lugo, avance de resultados", CROA: Boletín da Asociación de Amigos do Museo do Castro de Viladonga, 20 (2010), páxs. 14-49.
Bustamante, Macarena; Salido, Javier e Gijón, Eulalia, "La panificación en la Hispania romana", en Macarena Bustamante-Álvarez e Darío Bernal Casasola (coords.), Artífices idóneos: artesanos, talleres y manufacturas en Hispania, Madrid, CSIC, 2014 (Anejos de Arquivo Español de Arqueología, 719), páxs. 333-368.
Caamaño Gesto, José Manuel, "Excavaciones en el campamento de Cidadela (A Coruña)", Brigantium, 12 (2000), páxs. 199-208.
Calo Ramos, Nuria, "Proxecto de excavación en área e control arqueolóxico no soar núm. 59 da rúa da Ferreiría", en Actuacións arqueolóxicas. Ano 2007, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 2009, páxs. 179-180.
Carlsson-Brandt Fontán, Erik, "La villa romana de Porta de Arcos (Rodeiro, Pontevedra): 45 años de investigación arqueológica", Férvedes, 8 (2015), páxs. 267-275.
Carreño Gascón, Covadonga, Campaña de excavación arqueológica en el Campo da Forca. Lugo. 1990, 1990 [informe depositado na Dirección Xeral de Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia].
Carreño Gascón, Covadonga, "Memoria de los sondeos arqueológicos realizados en el entorno del antiguo matadero municipal, Lugo", Larouco: revista anual da antiguidade galaica, 5 (2010), páxs. 121-148.
Clarke, John R., The Houses Of Roman Italy, 100 B. C- A. D. 250 Ritual, Space, And Decoration, Berkeley; Los Angeles, University of Califonia Press, 1991.
Correia, Virgilio Hipólito, A Arquitectura Doméstica de Conimbriga e as Estruturas Económicas e Sociais da Cidade Romana, Coimbra, Centro de Estudos Arqueológicos das Universidades de Coimbra e Porto, 2013 (Conimbriga, Anexos, 6).
Currás Refojos, Brais Xosé, Transformaciones sociales y territoriales en la cuenca del Baixo Miño entre la Edad del Hierro y la integración en el Imperio romano, tese de doutoramento, Universidade de Santiago de Compostela, 2012.
Díaz García, Fructuoso, O mundo antigo no Museo Massó e a romanización en Bueu, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 2015.
Eguileta Franco, José María e Rodríguez Cao, Celso (coords.), Aqva, divi, vrbs. Auga, deuses e cidade. Escavacións arqueolóxicas nas Burgas (Ourense) Casa dos Fornos e Traseiras das rúas do Vilar, Cervantes e do Baño, Ourense, Concello de Ourense, 2012.
Fernández Fernández, Adolfo, El comercio tardoantiguo (ss. iv-vii) en el noroeste peninsular a través del registro cerámico de la ría de Vigo, Oxford, Archaeopress, 2014 (Roman and late antique Mediterranean pottery, 5). https://doi.org/10.2307/j.ctvz937ss
Fernández Fernández, Adolfo, Memoria interpretativa. Sondaxes arqueolóxicas e de conservación básica no castro de Armea (Allariz, Ourense). Campaña 2014, 2019 [memoria depositada no Servizo de Arqueoloxía da Xunta de Galicia].
Fernández Fernández, Adolfo e Pérez Losada, Fermín, A Cibdá de Armea I. Escavacións no xacemento galaico-romano do Monte do Señoriño, Vigo, Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo, 2017.
Fernández Ochoa, Carmen; Gil Sendino, Fernando e Orejas Saco del Valle, Almudena, "La villa romana de Veranes. El complejo rural tardorromano y propuesta de estudio del territorio", Archivo Español de Arqueología, vol. 77, núm. 189-190 (2004), páxs. 197-219. https://doi.org/10.3989/aespa.2004.v77.97
Fernández Vega, Pedro Ángel, La casa romana, Madrid, Akal, 1999.
Ferrer Sierra, Santiago e González Fernández, Enrique, Memoria da escavación arqueolóxica de urxencia no solar da rúa do Xeral Tella, esquina rúa de Ribadeo, da cidade de Lugo. 1992, 1992 [informe depositado na Dirección Xeral de Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia].
Ferrer Sierra, Santiago, "Escavación arqueolóxica no campamento romano de Aquis Querquennis, Bande (Ourense)", en Actuacións arqueolóxicas. Ano 2007, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 2009, páxs. 54-55.
Ferrer Sierra, Santiago, "Recentes intervencións arqueolóxicas no campamento militar de Aquis Querquennis (Bande, Ourense)", Larouco, 5 (2010), páxs. 163-166.
Gijón Gabriel, María Eulalia e Bustamante Álvarez, Macarena, "Los sellos romanos de panadero: una aproximación a su estudio a partir de los depositados en el Museo Nacional de Arte Romano (Mérida)", Huelva en su historia, 13, (2010), páxs. 15-30. https://doi.org/10.33776/hh.v13i12.946
González Fernández, Enrique, Excavación arqueolóxica de urxencia no solar da rúa Nova, 19, esquina rúa da Tinería, Lugo. Informe preliminar e valoración científica, 1992 [informe depositado na Dirección Xeral de Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia].
López González, Luis Francisco, Memoria da excavación de urxencia no xacemento romano de Quintá de Agrade (Chantada, Lugo), 1991 [memoria inédita depositada no Servizo de Arqueoloxía da Dirección Xeral do Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia].
López González, Luis Francisco e Álvarez González, Yolanda, Informe preliminar da excavación en área no xacemento romano de Iria Flavia (Padrón, A Coruña), 1994.
López Pérez, María Catalina e Tomás Botella, Víctor, "La vajilla fina de mesa de época romana en los solares núm. 10-12 de la calle Tabernas (A Coruña)", Gallaecia, 29 (2010), páxs. 173-190.
López Pérez, María Catalina e Vázquez Collazo, Santiago, "La mesa y la villa romana de O Cantón Grande (A Coruña): aproximación al yacimiento a través de la Terra Sigillata", Gallaecia, 26 (2007), páxs. 85-108.
Magalhaes, Fernanda Eugénia Puga, A domus romana no Noroeste Peninsular. Arquitetura, construção e sociabilidades, Tese de doutoramento da Universidade do Minho, Braga, 2019.
Meijide Cameselle, Gonzalo e Acuña Castroviejo, Fernando, Memoria preliminar de la 4.ª campaña de excavaciones arqueológicas en el castro de A Graña, castro de Piñeiro y agro de Nogueira (Toques, A Coruña), 1990 [memoria inédita depositada na Biblioteca da Facultade de Xeografía e Historia da Universidade de Santiago de Compostela].
Meijide Cameselle, Gonzalo e Acuña Castroviejo, Fernando, Memoria preliminar de la 5.ª campaña de excavaciones arqueológicas en el castro de A Graña y agro de Nogueira (Toques, A Coruña), 1991 [memoria inédita depositada no Servizo de Arqueoloxía da Dirección Xeral do Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia].
Montes López, Rubén e Villa Valdés, Ángel, "Una domus altoimperial en el castro de Chao Samartín (Asturias): quién, cómo y porqué", Férvedes, 8 (2015), páxs. 277-284.
Naveiro López, Juan Luis, "Arqueología urbana en A Coruña y definición del asentamiento romano", en Ramón Villares Paz (ed.), La ciudad y el mundo urbano en la Historia de Galicia, Santiago de Compostela, Tórculo Eds., 1988, páxs. 35-62.
Nieto Muñiz, Eduardo Breogán, "Escavación arqueolóxica en área no soar núm. 5 da rúa de Romero Nieto, Xinzo de Limia", en Actuacións arqueolóxicas. Ano 2007, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 2009, páxs. 164-165.
Nión Álvarez, Samuel, "Brigantium no século xxi: aproximación aos últimos datos arqueolóxicos da ocupación galaicorromana na cidade da Coruña (s. i-iv d. C.)", Gallaecia, 37 (2018), páxs. 39-79. https://doi.org/10.15304/gall.37.5177
Orero Grandal, Luis, "Intervención arqueolóxica nas inmediacións das Burgas: patio do colexio das Josefinas", Boletín Auriense, 27 (1997), páxs. 107-146.
Orero Grandal, Luis, "Actuacións arqueolóxicas na cidade de Ourense: colexio das Madres Xosefinas e Xardín do Posío", en Ourense. A cidade, da orixe ao século xvi, Ourense, Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense, 2009, páxs. 33-44.
Paz Lobeiras, Rosa María, Memoria da escavación arqueolóxica en área no soar núm. 65 da rúa do Conde de Torrecedeira (Vigo), 1998 [memoria inédita depositada no Servizo de Arqueoloxía da Dirección xeral do Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia].
Pérez Losada, Fermín, "Escavación arqueolóxica, prospección xeofísica e consolidación da villa romana de Noville (Mugardos, A Coruña)", en Arqueoloxía-Informes 3. Campaña 1989, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1995, páxs. 51-56.
Pérez Losada, Fermín, "Xacemento de Noville: unha villa romana costeira na villa de Ferrol", Brigantium, 12 (2000), páxs. 219-226.
Pérez Losada, Fermín, "Entre a cidade e a aldea. Estudo arqueohistórico dos "aglomerados secundarios" romanos en Galicia", Brigantium, 13 (2002), páxs. 15-348.
Pérez Losada, Fermín; Naveiro López, Juan; Doval Galán, Francisco; Castro Pérez, Ladislao; Vázquez Varela, José Manuel e Fernández Rodríguez, Carlos, "Estudo do material arqueolóxico procedente da villa romana de Noville (Mugardos, A Coruña)", Minius, 1 (1992), páxs. 57-88.
Pérez Losada, Fermín; Vieito Covela, Santiago e Fernánez Fernández, Adolfo, "Resultados preliminares das escavacións arqueolóxicas na "villa" romana de Toralla (Oia, Vigo)", Castrelos: revista do Museo Municipal Quiñones de Leon, 13 (2007), páxs. 12-25.
Ramil González, Emilio e Caamaño Gesto, José Manuel (2010), "Escavación arqueolóxica e limpeza no campamento romano de Cidadela. Campaña 2009", en Actuacións arqueolóxicas. Ano 2009, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 2010, páxs. 47-48.
Ricart Guillot, Susana, El yacimiento romano de Caldoval, Mugardos, A Coruña, 2014 [memoria técnica depositada no Servizo de Arqueoloxía da Dirección Xeral do Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia].
Rodríguez Cao, Celso (coord.), A domus do Mitreo, Santiago de Compostela, Universidade de Compostela, 2011.
Rodríguez Colmenero, Antonio, Lvcvs Avgvsti: la ciudad romano-germánica del Finisterre Ibérico. Génesis y evolución histórica (14 a. C.-711 d. C.), Lugo, Concello de Lugo, Servizo Municipal de Arqueoloxía, 2011.
Rodríguez Colmenero, Antonio; Ferrer Sierra, Santiago e Hervés Reigoso, Francisco, "El complejo arqueológico romano de Aquis Querquennis, Porto Quintela (Ourense)", en Antonio Rodríguez Colmenero (coord.), Los orígenes de la ciudad en el noroeste hispánico: actas del Congreso Internacional. Lugo 15-18 de mayo de 1996, Lugo, Deputación Provincial, 1999, páxs. 891-910.
Rodríguez Colmenero, Antonio e Ferrer Sierra, Santiago (eds.), Excavaciones arqueológicas en "Aquis Querquennis". Actuaciones en el campamento romano (1975-2005), Lugo, Grupo Arqueolóxico Laurouco, 2006.
Rodríguez González, Xulio, Conxunto arqueolóxico de Santomé. Guía arqueolóxica, Ourense, Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense, 2000.
Rodríguez Nóvoa, Alba Antía, Yacimientos castrexos de la cuenca del Miño: análisis de la cerámica indígena, tese de doutoramento, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 2019.
Villar Quintero, Rosa, "Escavación arqueolóxica en área na rúa de Tomás Mirambel, núm. 8, Panxón, Nigrán", en Actuacións arqueolóxicas. Ano 2006, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 2008, páxs. 159-160.
Xusto Rodríguez, Manuel, "O núcleo urbano de Xinzo e as súas orixes romanas", en Antonio Rodríguez Colmenero (coord.), Los orígenes de la ciudad en el noroeste hispánico: actas del Congreso Internacional. Lugo 15-18 de mayo de 1996, Lugo, Deputación Provincial de Lugo, 1999, páxs. 1291-1304.
Xusto Rodríguez, Manuel, "A villa romana de Riocaldo: estado da cuestión", Brigantium, 12 (2000), páxs. 227-246.
Villa Valdés, Ángel, Montes López, Rubén e Gago Muñoz, Olga, Domvs. Una casa romana en Castro del Chao San Martin. Exposición temporal y ciclo de conferencias, Gijón, Consellería de Educación e Cultura, 2006.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
© CSIC. Manuscripts published in both the print and online versions of this journal are the property of the Consejo Superior de Investigaciones Científicas, and quoting this source is a requirement for any partial or full reproduction.
All contents of this electronic edition, except where otherwise noted, are distributed under a Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) licence. You may read the basic information and the legal text of the licence. The indication of the CC BY 4.0 licence must be expressly stated in this way when necessary.
Self-archiving in repositories, personal webpages or similar, of any version other than the final version of the work produced by the publisher, is not allowed.
